Xã hội ngày nay, “bận rộn” dường như là tình trạng chung của mọi người, nếu như nói bận rộn cuối cùng chỉ như một giấc mơ, vậy liệu ta có tìm lại được sự nhàn nhã thật sự trong tâm hồn?
Chữ “Nhàn”, người xưa viết như thế nào? Chính thể của chữ “嫺 – Nhàn”, gồm một chữ “女 – Nữ”, một chữ “門 – Môn” (cửa), một chữ “月- Nguyệt” (mặt trăng), nó làm người ta nghĩ tới một buổi tối có trăng, gió đêm mát lạnh, côn trùng rả rích, “trăng sáng như nước, nước trong như trời”, một thiếu nữ xinh đẹp tựa ở trước cửa, ngẩng đầu nhìn thấy ánh trăng vằng vặc.
Mặt trăng thời cổ đại là một nguồn cảm hứng dạt dào. Nó được thi nhân gài trên vạt áo, được hoạ sĩ vẽ trên giấy Tuyên Thành, được người con gái thêu trên tấm lụa. Nhàn, hóa ra lại có tình ý lâu dài như thế với trăng như thế.
Tác giả Đổng Kiều từng nói: “Người yêu sách yêu giấy giống như mê mặt trăng trên trời vậy”. Hóa ra, văn hay chữ tốt chính là một vầng trăng tròn trên bầu trời.
Trương Triều ở đời nhà Thanh từng viết trong “U Mộng Ảnh”: “Thiếu niên đọc sách như nhòm trăng qua khe hở, trung niên đọc sách như đứng ngắm trăng giữa sân, lão niên đọc sách như thưởng trăng trên đài, do từng trải nhiều hay ít mà sở đắc cũng ít hay nhiều”. Đọc sách đạt tới cảnh giới này, hẳn cũng đã thấu hiểu nhân sinh rõ ràng và thông suốt.
Ảnh trăng của chị Hằng và thỏ ngọc. (Ảnh qua en.hubei.gov.cn)
Sự từng trải và tôi luyện khác nhau, khả năng lĩnh ngộ được đạo lý trong sách cũng sẽ bất đồng, trăng hàng đêm từ bầu trời chiếu xuống tia sáng lấp lánh, bao phủ mỗi không gian trên trần thế, nuôi dưỡng góc hẻo lánh trong tâm hồn chúng ta.
Thời tiết đầu xuân, khi cành liễu mảnh như khói, hoa mai đầu cành còn đang nhẹ cười, hẹn vài tri kỷ, dọc theo bờ sông tìm mai, ngồi bên mép nước thưởng trà. “Rực rỡ trong vườn ngàn vạn đóa, thưởng tâm chỉ có hai ba cành”, cả đời có được vài người bạn có thể cùng nhau thưởng thức, cũng đã mãn nguyện rồi.
Một tác giả từng viết cách thưởng trà thế này: “Uống trà dưới hiên cửa, trà xanh thanh tuyền, dùng đồ gốm sứ tao nhã để uống, hẹn vài tri kỷ, trộm nửa ngày nhàn rỗi, có thể đổi bằng mười năm mộng trần”.
Trong văn chương “nhàn rỗi” mang một sự đạm mạc, thong dong, an tĩnh. Cổ nhân nói, kẻ nhàn thì làm chủ sơn thủy vô thường. Đúng vậy, văn chương là sơn thủy trên bàn giấy, sơn thủy là văn chương trên mặt đất. Trái tim nhàn rỗi, chính là cấu tạo và khí chất của văn chương.
Nhàn, cũng là hơi thở của tâm hồn tự do sáng tạo, trước nay đều là lắng nghe hơi thở của tâm hồn. Những áng văn chương tuyệt vời đều từ sự thư nhàn mà có. Người thư thả, tầm mắt mới có thể khoáng đạt, trong tim có sơn thủy, tâm hồn mới có thể bay bổng. Cuộc sống bận rộn trói buộc ta không bay cao được.
Đối với từ “bận rộn”, thạc sĩ mỹ học người Đài Loan Tưởng Huân nói thế này: “Bận rộn, chính là cái chết của tâm hồn”. Nghe ông ấy giải thích, chợt thấy nhói lòng. Đúng vậy, trong đám người ngày ngày tất bật ở thành phố, gặp mặt nói đến nhiều nhất, chính là từ “bận rộn”.
Công việc bề bộn không còn thời gian bầu bạn với người thân, không có thời gian ra ngoài du lịch, không thể lẳng lặng đọc một cuốn sách hay, không thể rảnh rỗi thưởng thức một chén trà thơm.
Chúng ta có bao nhiêu đêm, chưa từng ngẩng đầu lên trời nhìn ngắm vầng trăng non lưỡi liềm;
Có bao nhiêu lúc, không thể tinh tế lắng nghe chim hót mùa xuân, ve kêu mùa hạ, tiếng côn trùng mùa thu, âm thanh tuyết rơi mùa đông?
Mỗi ngày đều trông thấy đám đông đi lại vội vã, dáng người mệt mỏi, gương mặt ngây dại, giống như bầy kiến bận rộn giữa hồng trần. Bên trong dáng vẻ vội vàng của họ, ẩn giấu một trái tim đầy lo lắng phiền muộn.
Có người nói, chừng nào có tiền mới cảm thấy nhàn hạ thoải mái, thực ra, nhàn hạ chỉ có quan hệ với trạng thái tâm hồn, không liên quan tới tiền bạc. Nhàn, vốn là hơi thở của tâm hồn; bận bịu, lại là cái chết của tâm hồn. Người có một trái tim nhàn rỗi, mới thấy được cảnh đẹp nhất của nhân sinh.
Khi bận rộn trong cuộc sống, nhớ thỉnh thoảng ngẩng lên trời nhìn ngắm mặt trăng một chút. Bởi vì, một đôi mắt nhìn thấy mặt trăng, mới có thể nhìn thấy toàn bộ những điều tốt đẹp trên thế gian, thấy được chim bay cỏ mọc, mây thưa gió nhẹ, hoa rơi rực rỡ…
Tuệ Tâm, theo Sound of Hope, Tinhhoa