Bill Gates đã và đang thu mua đồng vị uranium tổng hợp U-233 (công nghệ lò phản ứng muối nóng chảy Thorium) quý giá mà Clinton, Bush, Obama đã ‘ngớ ngẩn’ cho phép thanh lý, rồi bán cho Bắc Kinh; điều này có thể giúp Chính quyền Trung Quốc cung cấp năng lượng cho các tàu sân bay thế hệ tiếp theo của Bắc Kinh và các tàu chiến tầm xa khác. Chính quyền Obama thậm chí còn ký thỏa thuận chuyển giao công nghệ bí mật với Trung Quốc, quan hệ đối tác giữa chính quyền Obama với Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc được tài trợ 100% bởi Trung Quốc…
Trung Quốc đang xây dựng một chương trình năng lượng hạt nhân khổng lồ, cuối cùng sẽ cho phép chế độ Bắc Kinh cung cấp năng lượng hạt nhân cho hải quân đối đầu với hạm đội của Mỹ trên toàn thế giới.
Giống như các chính trị gia và doanh nghiệp Hoa Kỳ cho phép quốc gia này phụ thuộc vào Trung Quốc về dược phẩm, điện tử và khoáng sản chiến lược, họ đang giúp Bắc Kinh khiến Mỹ phụ thuộc vào công nghệ hạt nhân tiên tiến. Điều này có thể dừng lại với một hành động đơn giản của Quốc hội hiện đang đặc biệt thống nhất chống lại chế độ Tập Cận Bình.
Vô tình đem dâng một phát minh của Mỹ cho Bắc Kinh
Các chương trình giang dở thiển cận bắt đầu dưới thời chính quyền Clinton, tiếp tục thông qua George W. Bush và tăng tốc dưới thời Obama, kiên trì dưới thời chính quyền Trump để mang lại cho Bắc Kinh một lợi thế quyết định.
Lợi thế đó là lò phản ứng muối nóng chảy, lò phản ứng hạt nhân nhiên liệu lỏng được phát minh bởi các nhà khoa học Mỹ hơn nửa thế kỷ trước. Hoa Kỳ không bao giờ đầu tư vào phát triển công nghệ này, phần lớn là do các sản phẩm phụ từ việc tạo ra năng lượng này không bao gồm plutonium, lõi đầu đạn của vũ khí nhiệt hạch.
Để đảm bảo răn đe hạt nhân mạnh mẽ chống lại Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh, Mỹ đã tài trợ cho các lò phản ứng nước áp lực, được cung cấp nhiên liệu bằng uranium cho lực đẩy tàu ngầm quân sự. Công nghệ này sau đó đã được điều chỉnh để sử dụng năng lượng cho mục đích dân sự. Chất thải được sản xuất từ các lò phản ứng này bao gồm plutonium, làm tăng tuổi thọ của chất thải và cũng khiến nó dễ bị phổ biến vũ khí …
Bắc Kinh thấy giá trị trong các lò phản ứng muối nóng chảy. Mỹ thì không.
Những người ủng hộ lập luận rằng các thế hệ lò phản ứng muối nóng chảy mới có thể cung cấp năng lượng điện trên đất liền và đẩy tàu trên biển. Chịu áp lực thấp, chúng có kích thước nhỏ hơn và không yêu cầu các vòm chứa lớn. Chúng tạo ra chất thải phóng xạ ít hơn so với các lò phản ứng nhiên liệu uranium áp suất cao ngày nay. Do tính chất vốn có của công nghệ, chúng không thể tan chảy.
Lò phản ứng muối nóng chảy rất phù hợp để tạo ra năng lượng từ một nguyên tố phóng xạ khác, thorium, có nguồn gốc dồi dào hơn uranium và hứa hẹn sẽ giảm đáng kể vấn đề chất thải hạt nhân .
Những tính năng này đã khiến nhiều công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Hoa Kỳ theo đuổi công nghệ, nhưng họ đã không đi được xa.
Ngược lại, Trung Quốc đã có những tiến bộ to lớn từ nền tảng này của Mỹ.
Cách đây gần một thập kỷ, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã phát động chương trình lò phản ứng muối nóng chảy thorium của riêng mình do Giang Miên Hằng, con trai của cựu Chủ tịch Giang Trạch Dân, chịu trách nhiệm triển khai. Trong chế độ độc đảng như Trung Quốc, dự án do con trai của Tổng bí thư chịu trách nhiệm triển khai là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc đã có cam kết chính trị cấp cao nhất cho chương trình này. Giang Miên Hằng sau này đã bị ngã ngựa khi Tập Cận Bình củng cố quyền lực chính trị. Dù vậy, Tập không từ bỏ cam kết chính trị này, dưới thời của Tập chương trình lò phản ứng thorium đã phát triển về quy mô và phạm vi.
Chính phủ Hoa Kỳ tiếp tục hỗ trợ chương trình sụp đổ của Trung Quốc.
Lò phản ứng muối nóng chảy thorium
Lò phản ứng Thorium tạo ra một đồng vị uranium tổng hợp, U-233, thứ mà Hoa Kỳ phát hiện đầu tiên trong Dự án Manhattan. U-233 và chia tách ra khi bị tấn công bởi neutron để tạo ra năng lượng và hai hoặc nhiều neutron. Điều này có nghĩa là một neutron có thể tiếp tục phản ứng dây chuyền trong khi cái còn lại được hấp thụ trong thorium để tạo thành U-233 mới. Do đó, số lượng U-233 không thay đổi và lượng thorium dồi dào được tiêu thụ trong cái gọi là chu trình nhiên liệu thorium.
Lò phản ứng muối nóng chảy đặc biệt phù hợp với chu trình nhiên liệu thorium. Nửa thế kỷ trước, Phòng thí nghiệm quốc gia Oak Ridge ở Tennessee đã vận hành thành công một lò phản ứng thử nghiệm chứng minh tính khả thi.
Khi có tuổi, U-233 tạo ra các sản phẩm phụ cứu sinh: Đồng vị với tập hợp các đặc tính phù hợp để sử dụng trong điều trị ung thư nhắm mục tiêu.
Vì vậy, thật hợp lý khi Hoa Kỳ giữ lượng hàng tồn kho nhỏ nhưng độc đáo của U-233 còn tồn tại từ dự án nghiên cứu thời Chiến tranh Lạnh.
Hoa Kỳ đang phá hủy U-233 trị giá 6 tỷ USD có thể tăng thêm hàng tỷ đô-la cho nền kinh tế
Trong nhiều thập kỷ, các nhà lãnh đạo Mỹ không biết gì về việc đưa tài nguyên U-233 nhỏ nhưng quan trọng của mình hoạt động cho mục đích sản xuất. Vì vậy, các tài liệu đã “ngồi yên”, như ngày nay, tại một địa điểm lưu trữ thời Chiến tranh Lạnh cũ tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Oak Ridge ở Tennessee.
Những người nộp thuế ở Mỹ đã trả khoảng 6 tỷ USD để tạo ra U-233. Tuy nhiên, khi khoa học và công nghệ tiến bộ, Bộ Năng lượng, nơi điều hành phòng thí nghiệm, đã giữ đồng vị trong kho và không bao giờ tìm cách sử dụng nó.
Thay vì cho phép nó được triển khai như một nguồn năng lượng hạt nhân tiên tiến, rẻ tiền, an toàn, Quốc hội và các tổng thống từ cả hai đảng đã đồng ý phá hủy nó.
Đó là một quyết định thiển cận.
Do đó, Bộ Năng lượng đang trả tiền cho một công ty để phá hủy hàng tồn kho U-233 của Mỹ. Một số người nhận ra sai lầm từ đầu. Trong một báo cáo đặc biệt năm 2008, tổng thanh tra của bộ đã chỉ trích chương trình phá hủy, và đề nghị xem xét lại.
Bill Gates có một thỏa thuận độc quyền đặc biệt
Sau đó, TerraPower – một trong nhiều công ty khởi nghiệp của Bill Gates, đã đạt được một thỏa thuận ngọt ngào với Bộ Năng lượng. TerraPower đang trả cho nhà thầu DOE 90 triệu USD để có được các đồng vị phóng xạ có giá trị trong khi phá hủy toàn bộ kho U-233 của Mỹ. Những đồng vị này được sử dụng để điều trị ung thư.
Những người đề xuất biện minh cho việc phá hủy U-233 vì nó được cho là tiết kiệm tiền của người nộp thuế. Nhưng sự vô lý của tiền đề này được đặt ra khi xem xét rằng Hoa Kỳ đã chi 70 lần số tiền đó để phát triển U-233, và đồng vị và các sản phẩm phụ của nó, nếu được sử dụng, sẽ bổ sung nhiều tỷ cho nền kinh tế Mỹ.
Sau khi kết thúc, thỏa thuận TerraPower sẽ không chỉ công bố về công nghệ lò phản ứng thorium đầy hứa hẹn của Mỹ. Nó sẽ trao cho TerraPower một sự độc quyền ảo trong các phương pháp điều trị ung thư đồng vị phóng xạ trong tương lai gần. Đó không phải là vấn đề duy nhất. Phá hủy nguồn cung U-233 không hoạt động của quốc gia sẽ mang lại lợi ích cho sự bành trướng quân sự trong tương lai của Trung Quốc với tư cách là một cường quốc hải quân toàn cầu.
Trung Quốc cần sản xuất U-233…
Lò phản ứng Thorium yêu cầu một ‘hạt’ ban đầu của U-233 để bắt đầu phản ứng dây chuyền để tạo ra năng lượng. Trung Quốc, kẻ có mở rộng tham vọng thorium để phát triển tàu sân bay, có rất ít “hạt” U-233. Tuy nhiên, nó có rất nhiều thorium, là sản phẩm phụ trong ngành khai thác đất hiếm mà Trung Quốc đang hưởng lợi thế độc quyền và chúng ta không thể kiểm chứng.
Quân đội Trung Quốc nếu muốn chế tạo một hạm đội tàu chiến hiện đại chạy bằng lò phản ứng thorium, nó phải tạo ra một kho dự trữ đủ lượng U-233. Bắc Kinh dường như đang mượn một khái niệm được phát minh bởi Ấn Độ để tạo ra U-233 từ thorium bằng cách tiêu thụ nhiên liệu hạt nhân đã tiêu tốn trong các lò phản ứng.
Năm 2017, tờ South China Morning Post đã trích dẫn một nhà nghiên cứu liên quan đến chương trình tuyên bố rằng một cơ sở mới ở tỉnh Cam Túc sẽ hỗ trợ phát triển lò phản ứng thorium. Báo cáo gần đây cho thấy dự án khổng lồ ở Cam Túc, đang tiến triển nhanh chóng, sẽ là nơi đặt cơ sở tái chế nhiên liệu đã qua sử dụng. Một lò phản ứng nhanh thử nghiệm đang được xây dựng.
. . . và công ty của Bill Gates đã ‘vô tình’ giúp đỡ
Trong khi đó, TerraPower của Bill Gates, trong khi lấy tiền thuế của Mỹ, đã cố gắng chuyển giao công nghệ tạo ‘hạt’ U-233 nhanh cho Tập đoàn hạt nhân quốc gia Trung Quốc. Ở đây, chúng ta thấy TerraPower cung cấp cho Trung Quốc một công nghệ quan trọng đồng thời chứng thực và tiếp tục phá hủy hàng tồn kho U-233 của Mỹ. Đối với một nhà quan sát khách quan, việc làm này của Gate là giúp Trung Quốc chống lại lợi ích của Hoa Kỳ.
Chính quyền Trump đã ngăn cản TerraPower cung cấp lợi thế đó cho đối thủ. Nhưng chính quyền đã không dừng hợp đồng của DOE trong việc phá hủy U-233.
Như đối với tất cả các trung tâm đổi mới của Mỹ, Trung Quốc đã rất quan tâm đến Phòng thí nghiệm quốc gia Oak Ridge.
Trước thông báo của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc về chương trình lò phản ứng muối nóng chảy thorium năm 2011, các cửa hàng Oak Ridge địa phương đã báo cáo sự tăng đột biến du khách Trung Quốc. Nhìn nhận lại, các chuyến viếng thăm của “khách du lịch Trung Quốc” rõ ràng là lời nhắc nhở mối quan tâm của Trung Quốc tới di sản của phòng thí nghiệm vốn đóng vai trò tiên phong trong nghiên cứu lò phản ứng muối nóng chảy.
Chính quyền Obama công khai thực hiện thỏa thuận chuyển giao công nghệ bí mật với Trung Quốc
Năm sau, dưới thời Chính quyền Obama, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã ký một biên bản ghi nhớ với Bộ Năng lượng để cùng cộng tác với các lò phản ứng thorium.
Vì Hoa Kỳ không có chương trình trong nước, bản ghi nhớ đã đặt ra câu hỏi vậy thì chính xác nước Mỹ sẽ được hưởng lợi như thế nào từ sự hợp tác như vậy. Trong hai dịp riêng biệt – vào năm 2011 và 2014 – trợ lý bộ trưởng năng lượng lúc đó là Peter Lyons đã nói với Quốc hội Mỹ rằng Mỹ không có lợi ích gì nếu tiếp tục theo đuổi phát triển các lò phản ứng thorium.
Tuy nhiên, Lyons là nhân vật chủ chốt trong việc đảm bảo mối quan hệ đối tác với Trung Quốc. Ông này đã trở thành đồng chủ tịch của ủy ban điều hành của quan hệ đối tác. Trong khi bản ghi nhớ không được phân loại, Chính quyền Obama đã để tài liệu này ra khỏi tầm nhìn của công chúng. Thiếu tài liệu công cộng và sự thận trọng của Bộ Năng lượng về vấn đề này đã thúc đẩy những người ủng hộ liên quan nộp đơn yêu cầu Đạo luật Tự do Thông tin để làm sáng tỏ thỏa thuận bí mật với Bắc Kinh.
Quan hệ đối tác của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc với Chính quyền Obama là không bình thường theo một cách khác: Toàn bộ tài trợ đến từ Trung Quốc.
Vẫn còn thời gian để cứu U-233 của Mỹ
Nước Mỹ vẫn vắng mặt một cách rõ rệt trong cuộc đua phát triển lò phản ứng thorium – một công nghệ mang tính cách mạng được phát triển bởi các nhà khoa học Mỹ trong phòng thí nghiệm quốc gia Hoa Kỳ.
Đồng thời, Mỹ đang tích cực tiêu hủy kho U-233 của mình, tạo ra sự độc quyền trong các phương pháp điều trị ung thư có nguồn gốc từ U-233 bằng cách trao trả các đồng vị quý hiếm cho Bill Gates, công ty đã cố gắng cung cấp cho chế độ Trung Quốc công nghệ lò phản ứng của nhà sản xuất Mỹ. U-233 được tạo ra từ những công nghệ như vậy có khả năng cung cấp năng lượng cho các tàu sân bay thế hệ tiếp theo của Bắc Kinh và các tàu chiến tầm xa khác sẽ sử dụng công nghệ muối nóng chảy thorium.
Trong khi đó, Mỹ tiếp tục cho phép Trung Quốc nắm bắt công nghệ và chuyên môn của Mỹ bằng cách tài trợ cho Bộ Năng lượng.
Sự kiểm soát công nghệ thorium của chế độ Tập Cận Bình sẽ chứng minh mối đe dọa hiện hữu đối với khả năng cạnh tranh kinh tế và an ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Cho phép Bộ Năng lượng Mỹ tiếp tục hỗ trợ chế độ Trung Quốc, đồng thời phá hủy kho U-233 của Mỹ. Hậu quả của việc này là Mỹ chắc chắn sẽ trở nên phụ thuộc vào Bắc Kinh để lấy năng lượng hạt nhân tiên tiến.
Về tác giả:
J Michael Waller là Nhà phân tích cao cấp cho Chiến lược tại Trung tâm Chính sách bảo mật. Ông là thành viên ban biên tập sáng lập của tạp chí Truyền thông Chiến lược Quốc phòng của NATO, và trong 13 năm, ông đã giữ chức Chủ tịch Walter và Leonore Annenberg với cương vị giáo sư tại Học viện Chính trị Thế giới. Ông có bằng tiến sĩ về các vấn đề an ninh quốc tế tại Đại học Boston.
Quan điểm thể hiện trong bài viết này là ý kiến của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của NTD Việt Nam.
Theo centerforsecuritypolicy.org (NTD.com)